Wat is een katz-schaal?

De KATZ-schaal is een formulier (voor een voorbeeld, klik hier), veelal gebruikt door de thuisverpleging en rust-en verzorgingstehuizen om de zorgbehoevendheid van hun patiënten, in verband met Activiteiten Dagelijks Leven (ADL), te meten. Het formulier moet worden ingevuld door de behandelende geneesheer of door de verpleegkundige. Daarbij wordt gekeken naar zes belangrijke elementen:

• zich wassen
• zich kleden
• zich verplaatsen
• toiletbezoek (met of zonder hulp)
• incontinentie
• eten

Voor elke activiteit wordt een score gegeven naargelang de hulp die de patiënt daarbij nodig heeft. Bijkomend worden soms ook orientatie in tijd of ruimte, rusteloosheid, woonsituatie, aanwezigheid van mantelzorg en comfort, enz. gemeten. In de sector van de thuisverpleging, bepaalt de mate van zorgafhankelijkheid vaak de hoeveelheid hulp die een patiënt kan krijgen en de financiele bijdrage die hij hiervoor dient te betalen.

De Katz-schaal wordt ook gebruikt bij een aanvraag tot opname in een dagcentrum en in een rust-en verzorgingstehuis. Ook bij de toekenning van gemeentelijk mantelzorgpremies, de forfaitaire tussenkomst voor chronische zieken en de tussenkomst voor incontinentiemateriaal wordt soms gebruik gemaakt van de Katz-schaal.

Naast de Katz-schaal worden echter nog andere ‘profielschalen’ gebruikt om de zelfredzaamheid en zorgbehoevendheid te bepalen. Zo zal men bij de bepaling of men in aanmerking komt voor een tegemoetkoming van de zorgverzekering (zorgkas) meestal gebruik maken van de BEL-score (ook wel BEL-profiel of BEL-foto genoemd). In essentie worden daarbij dezelfde criteria bekeken om de mate van zelfredzaamheid of zorgbehoevendheid te bepalen. Bij de BEL-score is het zo dat je een score van 35 moet behalen om als zwaar zorgbehoevend te worden beschouwd en onder andere in aanmerking te komen voor een tegemoetkoming van de zorgverzekering. Het is een eenvoudige optelling van de behaalde scores op de verschillende criteria. Bij de Katz-schaal ligt dat iets anders. Daarbij weegt bijvoorbeeld een hogere score op het ‘zich (niet) kunnen verplaatsen’ zwaarder door dan bijvoorbeeld een hogere score inzake het criterium ‘incontinentie’. Bij de inschrijving in een rusthuis zal je dan ook vaak merken dat de scores van de Katz-schaal worden ingebracht in de computer om de ‘categorie’ te bepalen waaronder iemand kan worden ingeschreven, wat door zijn ‘ondoorgrondelijkheid’ vaak tot een gevoel van willekeur kan leiden… wat op zich best jammer is.

Naast de Katz-schaal en de BEL-score, bestaat er ook nog de medisch-sociale schaal die wordt gebruikt voor de evaluatie van de graad van zelfredzaamheid met het oog op het onderzoek naar het recht op de inkomensvervangende tegemoetkoming, de integratietegemoetkoming en de tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden van de FOD Sociale Zekerheid. Een score van 15 of hoger komt daarbij min of meer overeen met een BEL-score van 35, al is de ene schaal op zich natuurlijk nooit helemaal vergelijkbaar of overdraagbaar naar een score op de andere schaal.

Ofschoon al deze ‘profielschalen’ dus eigenlijk hetzelfde doel hebben, namelijk het meten van de zelfredzaamheid en zorgbehoevendheid, toch zien we dat de meeste zorgsectoren vasthouden aan de door hen gebruikte ‘profielschaal’ en het is dan ook niet uitzonderlijk dat je op korte termijn door verschillende diensten met een andere profielschaal ‘beoordeeld’ wordt. Iets waar je je uiteraard de nodige vragen kan bij stellen… Het kan toch niet zo moeilijk zijn om tot één ‘systeem’ te komen dat bovendien eenduidig en transparant is voor iedereen. Maar dat is wellicht een utopie…